فیستول مجاری ادراری یک شکاف غیر طبیعی بین اندام هایی از دستگاه ادراری است که وظیفه شان پردازش ادرار و خروج آن از بدن می باشد. این فیستول ها همچنین می توانند یک ارتباط غیرطبیعی بین اندامی از دستگاه ادراری با سایر اندام های مجاور آن ها مانند واژن و یا کولون نیز به شمار بیایند. ما در ادامه قصد داریم شما را بیشتر با این عارضه آشنا کنیم. برای شروع اجازه دهید ببینیم انواع فیستول های مجاری ادراری چه مواردی هستند.
انواع فیستول های مجاری ادراری
به طور کلی انواع مختلفی از فیستول مجاری ادراری ممکن است برای یک فرد اتفاق افتد. انواع آن عبارتند از:
- فیستول وزیکو ترین (بین مثانه و رحم)
- فیستول کلو وزیکال (بین مثانه و روده بزرگ)
- فیستول رکتو واژینال (بین واژن و راست روده)
- فیستول مجرای ادراری ساده (بین واژن و مجرای ادرار)
- فیستول وزیکو واژینال (بین واژن و مثانه) این فیستول شایع ترین نوع فیستول ادراری در زنان شناخته می شود که اغلب به دلیل مشکلات هیسترکتومی قبلی در فرد رخ می دهد. گاهی اوقات انجام زایمان های سخت ممکن است باعث فیستول وزیکو واژینال شود.
- فیستول انترو وزیکال (بین مثانه و روده) این نوع فیستول نیز یکی دیگر از شایع ترین انواع فیستول های ادراری است.
- فیستول حالب واژینال (بین واژن و لوله‌ی حالب) اکثر انواع این فیستول های حالب واژینال، به دلیل انجام عمل های هیسترکتومی قبلی و یا تنگی حالب و سایر جراحی های لگنی ایجاد می شوند.
- فیستول مجاری ادراری در زنان نسبت به مردان بیشتر دیده می شود. مردان گاهی اوقات انواع دیگری از فیستول های ادراری مثل عارضه‌ی هیپوسپادیاس و یا ترمیم کوردی را تجربه می کنند.
- فیستول واژینال در مناطق در حال توسعه‌ی جهان که از مراقبت های بهداشتی مناسبی برخوردار نیستند، مسئله‌ی شایعی است. در این نواحی، انجام زایمان مشکل می تواند باعث بروز آسیب های بافتی ای شود که گاهی اوقات باعث باز شدن فیستول می شوند.
علل بروز فیستول مجاری ادراری
آسیب به بافت های مربوط به دستگاه ادراری، ناحیه‌ی لگن و یا واژن، می تواند شرایط را برای بروز فیستول مجاری ادراری ایجاد کند. به طور مثال آسیب هایی مثل تصادف، زخم های جراحی، انجام پرتودرمانی و یا عفونت. علاوه بر این موارد، فیستول گاهی اوقات ممکن است به دلایل زیر نیز اتفاق افتد.
- هیسترکتومی و سزارین. این دو مورد مهمترین دلایل بروز فیستول وزیکو واژینال در افراد هستند. همچنین سایر جراحی‌های دیواره‌ی پشتی واژن، پرینه، مقعد و یا رکتوم نیز می‌تواند منجر به فیستول شوند.
- بدخیمی در ناحیه‌ی لگنی. بدخیمی هایی مثل سرطان روده‌ی بزرگ و یا سرطان دهانه‌ی رحم، جزو این مورد هستند.
- پرتو درمانی برای سرطان لگن. انجام این کار می تواند بافت های مرتبط با لگن را نازک و شکننده کند.
- بیماری های التهابی روده و یا دیورتیکولیت. افراد مبتلا به بیماری کرون و یا کولیت می توانند به فیستول دچار شوند.
- مشکلات ناشی از انجام برش های اپیزیوتومی مربوط به زایمان. برش های اپیزیوتومی ای که باعث پارگی عمیق و یا عفونت و یا خون در ادرار می شوند جزو این دسته هستند.
علائم فیستول مجاری ادراری
علائمی که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد مواردی هستند که می توانید به راحتی به وسیله‌ی آن ها تشخیص دهید که آیا مبتلا به فیستول هستید یا خیر. این علائم شامل موارد زیر می باشند.
ابتلا به درد های شکمی
تحریک شدن ناحیه‌ی فرج
ترشح گاز و یا مواد بدبو از واژن
نشت کردن مدفوع به داخل واژن
نشت مایعاتی نامعمول از واژن
نشت ادرار از واژن به صورت مداوم
خروج گاز از مجرای ادراری هنگام ادرار کردن
بروز عفونت های مکرر مرتبط با دستگاه ادراری- عفونت ادراری
فیستول مجاری ادراری معمولا بدون درد می باشد.
تشخیص فیستول مجاری ادراری
برای تشخیص فیستول مجاری ادراری یک فرد بیمار، پزشک ابتدا یک معاینه عمومی و ساده انجام می دهد. در این معاینه‌ی عمومی، او مورد سابقه‌ی پزشکی بیمار سوالاتی می پرسد تا علت احتمالی فیستول و یا سایر عوامل خطر مربوط به آن را تعیین کند. علاوه بر این احتمالاً پزشک معاینه از لگن نیز انجام خواهد داد. پس از انجام معاینه‌ی عمومی، پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین محل دقیق فیستول و بهترین استراتژی درمان آن تجویز کند. این آزمایشات می توانند شامل موارد زیر باشند:
- شما باید برای دریافت تجزیه و تحلیل مسائل مربوط به ادرارتان، به آزمایشگاه بروید و آزمایش نمونه ادرار انجام دهید. این آزمایش، می تواند عفونت و یا سایر مشکلات دستگاه ادراری شما را مشخص کند.
- این آزمایش نیز روش دیگری برای جستجوی شاخص های عفونی ناشی از فیستول می باشد.
- در آزمایش اوروگرام دفعی از یک رنگ متضاد برای تزریق کردن آن به دستگاه ادراری استفاده می شود. پس از تزریق رنگ نیز از اشعه ایکس برای بررسی مثانه و جست و جو برای وجود نشانه‌های مربوط به فیستول استفاده خواهد شد.
- در تست رنگ نیز مانند آزمایش بالا مثانه‌ی بیمار با رنگی مخصوص پر می شود و از بیمار خواسته می شود که سرفه کند. سپس پزشک با بررسی وجود یا عدم وجود رنگ در واژن، می تواند نشت مثانه از طریق فیستول مجاری ادراری را بررسی کند.
- پزشک معالج می‌تواند از سیستوسکوپ (دستگاهی بلند و نازک که دارای دوربین است) برای مشاهده‌ی داخل مجاری ادراری و مثانه، برای بررسی وجود یا عدم وجود فیستول و یا آسیب‌های دیگر استفاده کند.
درمان فیستول مجاری ادراری
برخی از فیستول های معمولی و ساده‌ی مجاری ادراری ممکن است به خودی خود بهبود یابند و نیازی به انجام درمان خاصی نداشته باشند. این زمانی امکان پذیر است که فیستول کوچک و بافت اطراف آن نیز سالم باشد. به عنوان مثال، زمانی که فیستول به وجود آمده توسط پرتودرمانی و یا سرطان ایجاد نشده باشد. اگر فیستول جزو فیستول های ساده نباشد، نیاز به درمان وجود دارد. به طور کلی دو نوع روش برای درمان فیستول پیشنهاد می شود، یکی درمان محافظه کارانه و دیگری درمان به وسیله‌ی عمل جراحی. در ادامه هر کدام از این روش ها را بررسی خواهیم کرد.
درمان محافظه کارانه: این درمان در افرادی که دارای فیستول حالب واژینال هستند کارآمد می باشد. در این استراتژی از یک استند کوچک برای باز نگه داشتن حالب استفاده می شود. این استند می تواند باعث جریان افتادن صحیح ادرار از کلیه ها به سمت مثانه شود؛ در حالی که فیستول در حال بهبودی خود به خودی است.
درمان به وسیله‌ی عمل جراحي: اکثر فیستول های مربوط به مجاری ادراری، نیاز به انجام ترمیم جراحی دارند. نوع و محل بروز فیستول، تعیین کننده نوع جراحی مورد نیاز خواهد بود.
