سفت شدن بیضه نشانه چیست؟

بیضه ها را به عنوان اصلی ترین ارگان تولید مثلی مرد و مرکز اسپرماتوژنز( تولید اسپرم و بلوغ آن) می شناسیم. بیماری و اختلالات مختلفی می توانند در طی تکامل جنین پسر و پس از آن, باعث ایجاد آسیب در بیضه ها شوند. از جمله اختلالات بیضه می توان به واریکوسل, سفت شدن بیضه, کریپتورکیدیسم و بروز انواع سرطان بیضه خوش خیم یا بدخیم, اشاره کرد.

سفت شدن بیضه ها نشانه چیست؟

این عارضه به رده ی سنی خاصی محدود نیست و در هر سنی می تواند بروز پیدا کند و باعث ایجاد اختلال در مسیر تکامل سیستم تولید مثلی و یا ایجاد عدم توانایی باروری, شود. ولی عوامل موثر در ایجاد این اختلال در سنین مختلف, متفاوت هستند. به طور مثال سفت شدن بیضه ها در اثر بروز و ایجاد سرطان بیضه( testicular cancer) در سنین بزرگسالی رایج تر است و حتی احتمال بروز آن در کودکی به شدت پایین است. ولی بروز عفونت ها و اختلالات مادرزادی منجر شونده به سفت شدن بیضه ها, در سنین کودکی و نوجوانی تا بلوغ, بیشتر دیده می شوند. متاسفانه اندام تولید مثلی اصلی مرد و منبع تولید هورمون های مختلف وی( بیضه ها) , در خارج از بدن مرد قرار دارد. این عامل باعث آسیب پذیر شدن بیضه ها نسبت به عوامل مختلف می شود. هر عاملی که بتواند باعث ایجاد تورم در بیضه شود, می تواند باعث سفت شدگی بیضه ها شود. تورم در بیضه ها ممکن است به صورت درگیری یک یا هر دو طرفه ی بیضه ها رخ داده باشد. ولی خوشبختانه در اغلب موارد علت تورم و سفت شدن بیضه , عوامل غیر سرطانی( موارد خوش خیم) هستند.

علت سفت شدن بیضه ها

علل مختلفی وجود دارند که می توانند در ایجاد سفت شدن بیضه ها در جنس مذکر( از دوره ی رویانی و جنینی تا بزرگسالی) موثر واقع شوند. بیضه ها,اندکی پس از تولد درون یک حفره ی کیسه مانند به نام اسکروتوم قرار میگیرند. در ابتدای دوره ی رویانی و پس از تعیین جنسیت جنین, بیضه ها شروع به تشکیل و تکامل خواهند کرد. در ابتدا محل اولیه ی بیضه درون حفره ی شکمی خواهد بود و حتی تا زمانی که نوزاد پسر به دنیا می آید, همچنان در حفره ی شکم باقی می مانند. کم کم بیضه ها از شکم نزول پیدا کرده و از طریق مجرایی که تحت عنوان کانال اینگوینال شناخته می شود, وارد حفره ی اسکروتوم یا پوست بیضه خواهند شد. بیضه ها در واقع غده ی تناسلی-تولید مثلی مردانه به شمار می روند و بسیار حساس می باشند. هرگونه آسیب و تورم و سفتی در آنها می تواند منجر به ایجاد عواقب جبران ناپذیر شود. به طور مثال در صورتی که به دنبال ایجاد عفونت, التهاب و سفت شدگی بیضه ها و تورم در آنها رخ دهد؛ در صورتی که درمان سریع و به موقع انجام نگرفته باشد؛  امکان ناباروری و نیاز به تخلیه ی کامل بیضه وجود دارد. در این مقاله به علل احتمالی موثر در بروز و ایجاد سفت شدن بیضه ها می پردازیم.

دلایل جدی تر بروز سفت شدن بیضه

همانگونه که قبلا گفته شد, بروز سفتی در بیضه ها می تواند به علل مختلفی مرتبط باشد. از جمله علل موثر در ایجاد این عارضه می توان به سرطان های مختلف بیضه, عفونت, تورشن بیضه ( testicular torsion), هیدروسل و تروما, اشاره کرد. هریک از این عوارض, می تواند باعث ایجاد مشکلات و عواقب جبران ناپذیر همچون ناتوانی در تولیدمثل و گاهی نیاز به تخلیه ی کامل بیضه, در فرد مبتلا شوند.

روش های تشخیص علت سفت شدن بیضه ها

در ابتدا لازم است بدانید, در اغلب موارد خود فرد مبتلا, اولین فردی است که می تواند وجود سفت شدن بیضه ها را تشخیص دهد. گاهی بروز سفتی بدون هیچ گونه علائم دیگری بروز پیدا می کند و تنها از روی ظاهر بیضه و لمس آن متوجه ایجاد سفتی در آن می شوید. پس از آن و در صورت تداوم ایجاد عارضه, لازم است به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید و بررسی های تشخیصی لازم را انجام دهید.

• معاینات فیزیکی: پزشک متخصص شما ابتدا به معاینه ی فیزیکی و بررسی ظاهر و قوام بیضه ها می پردازد. برای انجام معاینه, فرد در اتاقی آرام و تنها قرار گرفته و با رعایت کامل حریم خصوصی, مورد معاینه قرار می گیرد. سوالات مختلفی توسط پزشک معالج و حین انجام معاینات فیزیکی از شما پرسیده خواهد شد, از جمله زمان بروز عارضه, همراهی علائم دیگری از جمله درد یا ترشحات غیر متعارف, سابقه ی تروما, بررسی اکیموز(کبودی), مصرف داروی خاص, وجود بیماری های زمینه ای.
• تروما: وجود سابقه ی ترومای مستقیم یا غیر مستقیم, به ناحیه لگن یا ضربه به ناحیه ی اینگوینال( کشاله ی ران) در مردان بسیار مهم است و می تواند علت اصلی تورم و بروز سفت شدگی بیضه ها باشد. عواملی همچون قرینگی بیضه ها, بررسی اندازه ی بیضه ها نسبت به هم, سفت بودن یا نرم بودن بیضه ها, حساسیت بالای بیضه ها حین لمس و معاینه ی آنها, نیز مورد توجه قرار می گیرند.
• عفونت: اگر پس از انجام بررسی های اولیه و با توجه به شرح حالی که توسط پزشک متخصص از شما اخذ شده است, احتمال بروز عفونت به عنوان علت اصلی سفت شدن بیضه ها مطرح شود, احتمالا انجام U/A و U/C که به ترتیب آزمایش آنالیز ادرار و کشت ادرار هستند, برای شما درخواست خواهد شد.
• اولتراسوند: بررسی های سونوگرافی نیز برای تشخیص علت ایجاد کننده ی تورم و سفت شدگی بیضه ها بسیار موثر است. این روش می تواند به پزشک شما امکان تشخیص افتراقی بین توده های پر از مایع و توده های بدخیم سرطانی را بدهد و در تعیین تکلیف بیماری ایجاد شده بسیار موثر واقع شوند.
• سابقه ی مصرف دارو. برخی داروهای مصرف شده برای درمان بیماری ها می توانند باعث بروز عوارضی در سیستم تناسلی مردانه شوند. بویژه در صورتی که برای درمان اختلالات هورمونی تحت درمان هستید حتما در رابطه با داروهای مصرفی خود به پزشک متخصص اورولوژی اطلاع دهید.

راه های درمان سفت شدن بیضه ها

در ابتدا اتیولوژی عارضه مهم ترین کار بوده، پس از آنکه عامل ایجاد کننده را بیابید, می توانید بسته به علت منجر شونده به سفت شدگی بیضه ها, درمان مناسب را بکار ببرید. در این میان تجویز دارو, انجام جراحی جهت رفع فشار بر بیضه, درمان سرطان های منجر شونده به سفت شدگی بیضه ها, استفاده از درمان های حمایتی(همچون استفاده از کمپرس سرد و گرم در مواردی که تنها علت بروز سفت شدگی بیضه, تروما تشخیص داده شده باشد) می تواند در کاهش علائم موثر باشد.