از وظایف کلیه می توان به جداسازی و خارج کردن مواد زائد و اضافی از خون اشاره کرد. در صورتی که کلیه نتواند به درستی کار کند و وظیفه خود را انجام دهد، از طریق فرایندی به نام دیالیز کلیه می توان این کار را انجام داد. در دیالیز، خون وارد دستگاهی می شود و فرایند تصفیه خون و جداسازی مواد زائد روی آن انجام می گردد. کلیه ها این مواد زائد را به ادرار تبدیل می کنند تا به آسانی از بدن دفع شوند. در ادامه بیشتر در خصوص دیالیز صحبت خواهیم کرد.
در خصوص بیماری های کلیه بیشتر بدانید و با علائم آن ها آشنا شوید.
دیالیز چیست؟
دیالیز روشی برای پالایش خون از مواد زائد و سمی مثل کراتینین، اوره و دفع آب اضافی در خون می باشد. این فرایند به این صورت است که از طریق غشاهای نیمه مصنوعی خون از مسیر عروقی وارد مویرگ ها می شود. از طرفی مایع دیالیز نیز حرکت می کند، در نتیجه مواد زائد و اضافی سمی وارد مایع می شود و از خون خارج می گردد. در نتیجه خون بازگشتی فاقد هر گونه مواد سمی است.
دیالیز به افرادی که مشکلات کلیوی دارند و کلیه نمی تواند وظیفه خود را انجام دهد، این امکان را می دهد تا بتوانند به زندگی عادی خود ادامه دهند.
چه زمانی افرادی به دیالیزی شدن نیاز دارند؟
اگر فردی مشکلات کلیوی از جمله نارسایی کلیه داشته باشد، در این صورت کلیه به مرور از کار می افتد و به دلیل افزایش مواد زائد و سمی بدن ممکن است جان فرد در خطر افتد. در نتیجه در صورت بی توجهی به علائمی که نشاندهنده نیاز فرد به دیالیز است، وضعیت ناخوشایند و کشنده ای را برای فرد به دنبال خواهد داشت. در صورت داشتن علائم پزشکان میزان مواد اضافی در خون را اندازه گیری می کنند. از این مواد زائد که مهم تر از بقیه هستند می توان به اوره و کراتینین اشاره نمود. بالا رفتن این دو مواد از یک حدی نشاندهنده عدم عملکرد درست کلیه ها است.
تا چه زمانی بیمار باید دیالیز کلیه انجام دهد؟
زمان مشخصی برای اینکه تا چه زمانی دیالیز کلیه ها باید انجام شود وجود ندارد. به میزان مشکل و نارسایی کلیه ها بستگی دارد. اگر مشکل کلیه به صورت موقت باشد، بعد از مدتی دیگر نیاز به انجام این فرایند نیست. اما اگر مشکل شدید باشد و نیاز به پیوند کلیه باشد، تا زمانی که کلیه برای پیوند پیدا شود و امکان پیوند به وجود آید باید دیالیز انجام شود. اگر فردی به هر دلیلی امکان پیوند نداشته باشد، شاید باید تا آخر عمر مجبور به انجام دادن این فرایند باشد.
انواع دیالیز
دیالیز دو نوع است: همودیالیز، دیالیز صفاقی
دیالیز خونی یا همودیالیز
در این نوع روش یعنی همودیالیز مواد زائد و اب اضافی بدن با استفاده از دستگاه همودیالیز و فیلتر خاص انجام می شود. به این صورت است که سوزنی در بازو یا ران وارد می کنند که بهلوله ای متصل است. سپس خون از طریق این لوله وارد دستگاه دیالیز می شود. دستگاه خون را تصفیه و از طریق لوله ای دیگر وارد بدن می کند.
معمولا این فرایند سه روز در هفته که هر روز حدودا 4 ساعت زمان می برد، انجام می شود.
دیالیز صفاقی
در دیالیز صفاقی مواد زائد و آب اضافی از طریق مایعی که همراه لوله پلاستیکی در حفره شکم قرار داده می شود، خارج می گردند. صفاق یک لایه لیفی است که روی اعضای درون شکم مانند معده و روده را پوشانده است. در این نوع روش از این لایه برای تصفیه خون از این لایه استفاده می شود. در نوع صفاقی بیمار نقش فعال تری دارد.
مزایای دیالیز
از مزایای همودیالیز عدم مشارکت بیمار در درمان است. از طرفی دیالیز صفاقی درمان مستقل تری دارد و برنامه آن تغییرپذیر است و در خانه هم امکان درمان وجود دارد.
دیالیز برای افرادی که کلیه های آن ها به خوبی کار نمی کند، بسیار مفید است. کلیه ها وظایف مختلفی دارند که از جمله آن ها می توان به تنظیم میزان آب بدن و خروج ادرار، خارج کردن مواد زائد بدن در طول روز است. در صورتی که مواد زائد در بدن جمع و انباشته شوند خطراتی جبران ناپذیر برای بیمار دارد. در نتیجه این روش راه حل مناسبی برای خروج این مواد اضافی می باشد.
هر آنچه که در خصوص سنگ کلیه باید بدانید.
عوارض
از مهم ترین مشکلاتی که برای دیالیز صفاقی می توان برشمرد، احتمال عفونت بالای آن است. از طریق لوله پلاستیکی احتمال وارد شدن باکتری ها به بدن زیاد است. چون درمان بیشتر بر عهده خود بیمار است باید رعایت بهداشت به صورت دقیقتری انجام شود.
خارش پوست و گرفتگی عضلات نیز از شایع ترین عوارض این روش می باشد. بیماران تحت دیالیز نسبت به افراد دیگر احساس خستگی بیشتری دارند.
درد شکم، کاهش فشار خون، مشکلات تنفسی، خونریزی، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ، یبوست، کم خونی، مشکلات خواب و… نیز از دیگر عوارض جانبی این روش می باشند.
آیا روش جایگزین دیالیز کلیه وجود دارد؟
دیالیز کلیه علاوه بر صرف زمان زیادی که در طول هفته بایدگذاشت نیازمند هزینه زیادی نیز هست. برخی از افرادی که نارسایی مزمن کلیه دارند این روش را انتخاب نمی کنند.
روش هایی برای جلوگیری از وخیم شدن وضعیت کلیه ها وجود دارد که می توان به کنترل فشار خون، مصرف زیاد مایعات مخصوصا آب و… اشاره کرد.
اما راه حل جایگزین دیالیز، پیوند کلیه است که فرد باید شرایط لازم را داشته باشد. همچنین فرد باید در انتظار پیدا شدن کلیه مناسب برای خود باشد.
برخی شرایط هستند که باعث می شوند فرد گزینه مناسبی برای پیوند کلیه نباشد. از جمله:
- چاقی
- مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های الکلی
- سیگاری بودن و مصرف دخانیات
- ابتلا به بیماری های روانی
دیالیز کلیه از روش های موثر برای جلوگیری از برخی بیماری هایی که با نارسایی کلیه ها ممکن است به وجود آید، است. در صورتی که آسیب های کلیه خفبف باشد ممکن است بعد از مدتی دیگر نیاز به دیالیز نباشد. اما اگر نارسایی و آسیب های کلیه حاد و مزمن باشد، بهتر است با مشورت متخصص به فکر پیوند کلیه باشید.
اگر در زمینه دیالیز و درمان نارسایی و آسیب های کلیه سوالی دارید می توانید در انتهای همین مقاله بخش نظرات آن را با دکتر خسرو حق شناس متخصص اورولوژی، کلیه ها و مجاری ادرار مطرح کنید.
