سنگ های مثانه، توده های سختی از مواد معدنی در مثانه هستند. زمانی که مواد معدنی موجود در ادرار متبلور می شود، منجر به ایجاد سنگ می گردد. این عارضه اغلب زمانی اتفاق می افتد که تخلیه کامل مثانه صورت نمی گیرد.
سنگ مثانه چیست؟
سنگ‌های کوچک مثانه می توانند، بدون درمان از بین بروند، اما گاهی اوقات برای درمان سنگ های مثانه به دارو یا جراحی نیاز دارید. سنگ مثانه در صورت عدم درمان و بی توجهی، منجر به عفونت ادراری و در موارد نادر منجر به سرطان مثانه و سایر عوارض جدی می شود. مردان، به خصوص افراد بالای 50 سال، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ مثانه هستند.
علائم وجود سنگ مثانه
گاهی اوقات سنگ های مثانه، حتی سنگ های بزرگ هیچ مشکل یا عارضه ای ایجاد نمی کنند. اما اگر سنگ، دیواره مثانه را دردناک و متورم کند و یا منجر به انسداد جریان ادرار شود، علائم و نشانه‌های آن عبارتست از:
- تکرر ادرار
- درد زیر شکم
- رنگ کدر ادرار
- فیستول مجاری ادرار
- مشکل در دفع ادرار
- قطع شدن جریان ادرار
- وجود خون در ادرار
- تیرگی غیر معمول ادرار
- احساس درد در هنگام ادرار کردن
علت ابتلا به سنگ مثانه
زمانی که مثانه شخص به طور کامل تخلیه نشود، ممکن است منجر به تشکیل سنگ مثانه گردد. به عبارت دیگر با عدم تخلیه کامل، ادرار به ادرار غلیظ تبدیل می شود. ادرار غلیظ، می تواند متبلور شده و سنگ تشکیل دهد. همچنین برخی از عفونت ها می توانند منجر به سنگ مثانه شوند. گاهی اوقات یک بیماری زمینه ای که بر توانایی مثانه برای نگه داشتن یا دفع ادرار تأثیر می گذارد، می تواند منجر به تشکیل سنگ مثانه شود. وجود هر ماده خارجی در مثانه باعث ایجاد سنگ مثانه می شود.
شایع ترین دلایل ایجاد سنگ مثانه
بزرگ شدن پروستات: بزرگ شدن پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) می تواند باعث ایجاد سنگ مثانه در مردان شود. بزرگ شدن پروستات می تواند جریان ادرار را مسدود و از تخلیه کامل مثانه جلوگیری کند.
اعصاب آسیب دیده: به طور معمول، اعصاب پیام هایی را از مغز به ماهیچه های مثانه می رسانند و عضلات مثانه را برای سفت شدن یا رها شدن هدایت می کنند. اگر این اعصاب در اثر سکته مغزی، آسیب نخاعی یا سایر مشکلات جسمی آسیب ببینند، ممکن است مثانه به طور کامل تخلیه نشود. این عارضه به مثانه نوروژنیک معروف است.
التهاب: التهاب مثانه که گاهی به دلیل عفونت های دستگاه ادراری یا پرتودرمانی لگن ایجاد می شود، می تواند منجر به سنگ مثانه شود.
عوارض سنگ مثانه
سنگ های مثانه ای که دفع نمی شوند، حتی آنهایی که علائمی ایجاد نمی کنند، می توانند منجر به عوارض زیر شوند:
مشکلات مزمن مثانه:
سنگ‌های مثانه درمان نشده می‌توانند باعث مشکلات ادراری طولانی مدت مانند درد یا تکرر ادرار شوند. سنگ های مثانه همچنین می توانند در خروجی ادرار از مثانه به مجرای ادرار رسوب کرده و جریان ادرار را مسدود کند.
عفونت های دستگاه ادراری:
عفونت های باکتریایی مکرر در دستگاه ادراری ممکن است به دلیل سنگ مثانه ایجاد شود.
چگونه از سنگ مثانه پیشگیری کنیم؟
سنگ های مثانه معمولاً به دلیل یک بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شوند که پیشگیری از آن دشوار است، اما می‌توانید با رعایت نکات زیر شانس ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهید:
در مورد علائم غیر معمول ادراری حتما به اورولوژیست مراجعه کنید: چرا که تشخیص زودهنگام و درمان پروستات یا سایر بیماری های اورولوژیک ممکن است خطر ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهد. بیشتر مایعات بنوشید: نوشیدن مایعات بیشتر، به ویژه آب، ممکن است به پیشگیری از سنگ مثانه کمک کند زیرا مایعات غلظت مواد معدنی را در مثانه رقیق می کند. اینکه هر شخص چقدر آب باید بنوشد به سن، وزن، وضعیت سلامت جسمانی و سطح فعالیت خود وی بستگی دارد. حتما از پزشک خود بپرسید که مصرف چه مقدار مایعات برای شما مناسب است.
سنگ مثانه چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک پس از معاینه و بررسی علائم بیمار، برای تشخیص دقیق تر ممکن است موارد زیر را پیشنهاد دهد:
آزمایش ادرار: پزشک نمونه‌ای از ادرار بیمار را برای بررسی سنگ های کوچک مثانه به آزمایشگاه می‌فرستد. آزمایشگاه ادرار بیمار را برای بررسی علائم عفونت دستگاه ادراری یا خون آزمایش می کند.
آزمایش‌های تصویربرداری: اسکن‌های توموگرافی کامپیوتری (CT)، تصاویر اشعه ایکس و اولتراسوند به پزشک این امکان را می دهد، تصاویر واضحی از مثانه بیمار را ببیند. این آزمایش ها اندازه، شکل و محل سنگ های مثانه را نشان می دهد.
سیستوسکوپی: سیستوسکوپی نوعی اندوسکوپی است که به اورلوژیست این امکان را می‌دهد تا مثانهٔ بیمار را از طریق مجرای خروج ادرار مشاهده و بررسی کند. این فرایند با استفاده از دستگاهی به نام سیستوسکوپ قابل انجام است. این دستگاه با بررسی درون مثانه و مجاری ادراری به پزشک کمک بسیار زیادی می‌کند. سیستوسکوپی اطلاعات مهمی از مجاری ادرار، پروستات و مثانه به پزشک می‌دهد.
درمان سنگ مثانه
به طور معمول، سنگ های مثانه باید توسط متخصص اورولوژی از مثانه خارج شود.
سیستولیتولاپاکسی: در طول سیستولیتولاپاکسی، پزشک متخصص سنگ‌های مثانه را با استفاده از لیزر یا اولتراسوند (امواج صوتی با فرکانس بالا) به قطعات کوچک می‌شکنند. سپس قطعات سنگ از مثانه خارج می شوند.
عمل جراحی: اگر اندازه سنگ ها بزرگ باشد، ممکن است بیمار، برای برداشتن آنها به جراحی باز نیاز داشته باشد. پزشک متخصص با انجام برشی در شکم سنگ ها را خارج می کند.
چه زمانی باید در مورد سنگ مثانه به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائمی از سنگ مثانه دارید، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. وقتی سنگ ها در مثانه باقی می مانند به رشد خود ادامه می دهند. به همین دلیل مهم است که به محض مشاهده علائم، تحت درمان قرار بگیرید.
بدون درمان، سنگ مثانه می تواند منجر به مشکلات جسمی مانند عفونت های مکرر دستگاه ادراری شود. عفونت ادراری مکرر می تواند به دستگاه ادراری آسیب برساند.
جمع بندی مقاله
اگر نشانه هایی از سنگ مثانه دارید، حتما با یک بهترین دکتر اورولوژی مشکل خود را در میان بگذارید. اگر سنگ ها برای دفع بیش از حد بزرگ باشند، درمان های موثری در دسترس بیمار خواهد بود و جای نگرانی نیست. بایستی توجه کنید که در اسرع وقت تحت درمان قرار بگیرید و به هر گونه بیماری که ممکن است باعث ایجاد سنگ مثانه شود رسیدگی کنید. درمان زودهنگام می تواند علائم را تسکین دهد و به شما کمک کند از آسیب طولانی مدت جلوگیری کنید تا از ایجاد مجدد سنگ مثانه جلوگیری به عمل آید.
