پیوند کلیه یکی از رایج ترین جراحی های پیوند عضو است که امروزه انجام می شود. در این جراحی، کلیه هایی که به خوبی کار نمی کنند با کلیه اهداکننده جایگزین می شوند. پیوند کلیه از دهه 1950 انجام شده است. این جراحی یک انتخاب نجات بخش برای هزاران بیمار مبتلا به بیماری کلیوی مرحله آخر (نارسایی کلیه) می باشد. اگر نارسایی کلیه دارید و نمی توانید پیوند داشته باشید، دیالیز می تواند زندگی را حفظ کند. دیالیز با حذف مواد زائد مانند اوره خون را تمیز می کند.
روند فعالیت کلیه ها
کلیه ها اندام هایی به اندازه مشت هستند که سطح مایعات و مواد شیمیایی بدن را کنترل می کنند. آن ها در هر دو طرف ستون فقرات پشت کبد، معده، پانکراس و روده یافت می شوند. کلیه های سالم مواد زائد را از خون پاک می کنند و ادرار می سازند. آن ها عناصر موجود در خون (سدیم، پتاسیم و کلسیم) را در تعادل نگه می دارند. کلیه ها همچنین هورمون هایی می سازند که فشار خون و گلبول های قرمز را کنترل می کنند.
از کار افتادگی کلیه ها
هنگامی که کلیه ها از کار می‌افتند، مواد زائد مضر در بدن انباشته می شود که منجر به موارد زیر می شود:
- عدم تعادل سدیم و اسید های خون
- کاهش گلبول های قرمز خون
- فشار خون بالا
همه موارد ذکر شده برای قلب، مغز و اسکلت تاثیر منفی شدید داشته و حتی گاهی موجب از کار افتادگی اندام ها خواهد شد.
علل نارسایی کلیه
هر سال حدود 115000 نفر در ایالات متحده به بیماری کلیوی در مرحله نهایی مبتلا می شوند و این آمار در کشور خودمان نیز بسیار زیاد است. هر 3 نفر از 4 نفری که به بیماری کلیوی مرحله نهایی یعنی نوع پر خطر مبتلا هستند، علل بیماریشان ناشی از موارد زیر است:
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن
- گلومرولونفریت (اسکار در فیلترهای ریز کلیه ها)
- عفونت های استرپتوکوکی درمان نشده
- قند خون بالا (دیابت کنترل نشده )
- فشار خون کنترل نشده
- عفونت مزمن کلیه
- اسهال و استفراغ
علائم نارسایی کلیه در افراد
علائم بسیاری از نارسایی کلیه وجود دارد که با مشاهده هر کدام بهتر است سریعا با بهترین متخصص اورولوژی مشاوره انجام دهید.
- بوی بد دهان مزمن که با مسواک زدن نمی توان آن را تازه کرد.
- رنگ پوست زرد یا سفید (به دلیل آهن کم)
- تورم شدید دست ها، پاها و صورت
- ادرار با رنگ تیره مثلا قهوه ای رنگ
- خارش پوست
- بی حالی
- سردرد
انواع درمان نارسایی کلیه
برای درمان نارسایی کلیه ابتدا به میزان آسیب وارد شده در کلیه ها توجه می‌کنند سپس روش درمان را برمی‌گزینند.
دیالیز
متداول ترین درمان برای بیماری کلیوی مرحله آخر دیالیز است. دیالیز مواد زائد، آب اضافی و مواد شیمیایی (مانند پتاسیم، سدیم، کلسیم و اسید) را از بدن دفع می کند. 2 نوع دیالیز همودیالیز و دیالیز صفاقی است.
در همودیالیز، جریان خون شما به دستگاه کلیه خارج از بدن متصل می شود. همودیالیز اغلب 3 بار در هفته انجام می شود و هر جلسه حدود 4 ساعت طول می کشد.
دیالیز صفاقی از طریق لوله ای در شکم انجام می شود. دیالیز نارسایی کلیه را درمان نمی کند. اما دیالیز می تواند جایگزین کار کلیه ها شود و به شما کمک کند احساس بهتر و عمر طولانی تری داشته باشید.
پیوند کلیه
از هر 100 بیمار مبتلا به نارسایی کلیه 30 نفر می توانند پیوند کلیه انجام دهند. این جراحی با جایگزینی 2 کلیه از کار افتاده با 1 عضو سالم، عملکرد کلیه را برمی گرداند. حدود دو سوم پیوند کلیه از اهداکنندگان غیرزنده (متوفی) انجام می شود. اما اعضای خانواده، همسران ( اهداکنندگان زنده، مرتبط) و دوستان ( اهداکنندگان زنده و غیر خویشاوند) می‌توانند با خیال راحت اهدا کنند، اگر آزمایش ها نشان دهد که عملکرد اهداکننده پس از دادن 1 کلیه، طبیعی خواهد بود.
پیوند کلیه اغلب در قسمت تحتانی شکم بدون برداشتن کلیه های از کار افتاده قرار می گیرد. شریان و ورید کلیه جدید به یک شریان و یک ورید در لگن در کنار مثانه متصل می شوند. حالب (لوله ای که ادرار را از کلیه به مثانه تخلیه می کند) متصل به کلیه جدید به مثانه یا یکی از حالب های شما متصل می شود.
در یک کودک، رگ های خونی حاصل از پیوند کلیه بزرگ بزرگسالان اغلب به آئورت (بزرگترین سرخرگ بدن) و ورید اجوف تحتانی (بزرگترین سیاهرگ شکم) متصل می شود.
دوران نقاهت بعد از عمل پیوند کلیه
اغلب بعد از عمل پیوند کلیه برای آزمایش ها و چکاپ های لازم سلامتی، فرد به مدت 5 روز در بیمارستان بستری می‌ماند. بعد از مرخص شدن از بیمارستان باید در خانه استراحت داشت.برای هفته اول فقط مقدار کمی در اتاق قدم بزنید.
به مدت یک تا دو ماه از بلند کردن اجسام، خم شدن به سمت زمین، برداشتن جسم از روی زمین به شدت خودداری فرمایید.
از مصرف دارو های تجویز شده غافل نشوید تا بعد از مدتی این بافت مانند اعضای اصلی بدنتان فعالیت نماید.
چکاپ های مشخص شده در روز های خاص را فراموش نکنید.
بعد از مدتی حتما فعالیت های ورزشی بسیار آرامی که پزشک تجویز می‌کند را انجام دهید.
از مصرف نوشیدنی های الکلی و موارد دخانیاتی به شدت خودداری فرمایید.
پس زدن کلیه پیوندی بعد از جراحی
یکی از مهمترین عوارضی که ممکن است بعد از جراحی پیوند کلیه رخ دهد، اختلال کلیه پیوندی و پس زدن آن از جانب بدن می‌باشد. همچنین اگر بعد از پیوند کلیه، علائمی مانند خونریزی یا گرفتگی های شریانی رخ دهد به معنای پس زدن عضو جدید از سوی بدن می‌باشد. اکثرا پس زدن اندام جدید به دلیل اختلافات ژنتیکی میان اعضا است که ناسازگاری شدیدی را ایجاد می‌کند. در این صورت سیستم بدن فردی که گیرنده ی اعضا است، این بافت را به عنوان بافتی مهاجم شناسایی کرده و در نهایت آن را پس می‌زند.
- علائم پس زده شدن بافت پیوندی
- افزایش کراتینین خون
- سفت شدن بافت جدید
- تورم کل بدن
- تب شدید
چه زمانی به متخصص اورولوژی مراجعه کنیم؟
همه افرادی که پیوند کلیه انجام داده اند، باید در صورت مشاهده هر کدام از علائم فورا به پزشک مراجعه نمایند.
- زمانی که کلیه پیوندی پس زده می‌شود ممکن است فرد افزایش وزنی بسیار شدید و ناگهانی داشته باشد به این معنا که برای مثال هر ساعت وزنش بیشتر شود در این صورت باید سریعا مراجعه به پزشک داشته باشند.
- در صورتی که بیمار دمای بدن بالا داشته باشد.
- در ناحیه پیوند درد شدید داشته باشد.
- تورم شدید در بدن مشاهده شود.
چگونه می‌توان اهدا کننده کلیه پیدا کرد؟
افرادی که جهت پیوند به اعضا احتیاج داشته باشند، پزشک مربوطه آن را به مرکز پیوند معرفی می‌کند. این مرکز مکانی است که نام و کد ملی شخص گیرنده و همچنین افراد اهدا کننده نوشته شده است. در مرحله اول حتما این مرکز تست ها و آزمایش های سلامتی و قابلیت گرفتن عضو را از شخ برگذار می‌کند. حال پیوند دهنده ها به دو دسته تقسیم می‌شوند.
اهدا کننده زنده: شخصی است که علاقمند است یا به دلایل شخصی می‌خواهد یکی از کلیه های خود را اهدا کند یا بفروشد.
اهدا کننده غیر زنده: شخصی که از دنیا رفته است و خانواده متوفی قصد اهدای عضو از جسم ایشان را دارد.
توجه داشته باشید گرفتن عضو از متوفی مستلزم زمان بوده و شما در لیست انتظار قرار می‌گیرید، حتی ممکن است این موضوع چندین ماه طول بکشد. اگر فردی زنده را برای گرفتن عضو می‌شناسید زمان جراحی تان سریع تر است. برای پیوند اعضا مانند پییوند کلیه، دابتدا آزمایش های تطابق خون و بافت گرفته می‌شود تا احتمال پس زدگی عضو بعد از جراحی به حداقل برسد.
