مجرای ادرار لوله ای است که ادرار را از مثانه خارج می کند. این لوله به اندازه کافی گشاد است تا ادرار در آن آزادانه جریان داشته باشد و به راحتی خارج شود. هنگامی مجرای ادرار تنگ یا باریک باشد جریان ادرار در آن محدود می شود و حس ناخوشایندی برای افراد ایجاد می کند. تنگی مجرای ادرار یک عارضه پزشکی می باشد که عموما مردان را دچار می کند. ما در این مقاله قصد داریم به شرح مشکل تنگی مجرای ادرار و علل و درمان آن بپردازیم پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
علت تنگی مجرای ادرار چیست؟
تنگی مجرای ادرار که با نام (Urethral Stricture) شناخته می شود به دلیل انقباض مجرای ادرار اتفاق می افتد. انقباض مجرای ادرار خود می تواند به دلیل التهاب بافت و یا وجود بافت اسکار باشد. در پسرانی که تحت عمل هیپوسپادیاس ( عملی که در آن پیشابراه اصلاح می شود) قرار گرفته اند و مردانی که سابقه کاشت آلت تناسلی دارند بیش تر دچار این عارضه می شوند. از طرفی آسیب استرادل که یک نوع شایع تروما می باشد می تواند سبب این بیماری شود. به عنوان مثال در مردانی که روی میله دوچرخه می افتند و یا در ناحیه نزدیک به کیسه بیضه ضربه به آن ها وارد می شود دچار آسیب استرادل می شوند. در کنار این ها برخی عوامل دیگر نیز می تواند سبب ایجاد این عارضه شود که به شرح زیر می باشد:
- شکستگی لگن
- تابش یا تشعشع مانند پرتودرمانی در افرادی که به سرطان پروستات مبتلا هستند.
- قرار دادن کاتتر (سونداژ)
- عمل های جراحی روی پروستات
- سرطان خوش خیم پروستات
- در موارد نادر توموری که در مجرای ادرار قرار گرفته است.
- عفونت ادرار که به طور کامل درمان نشده اند و بازگشت داشته اند.
- برخی از عفونت های مقاربتی مانند سوزاک یا کلامیدیا
عوامل خطر در تنگی مجرای ادرار
برخی موارد هستند که جزو ریسک فاکتورها و یا همان عوامل خطر در تنگی مجرای ادرار به حساب می آیند. در مردانی که موارد زیر را داشته باشند تنگی مجرای ادرار جزو عوامل خطر به حساب می آید:
- وجود بیماری های مقاربتی
- اخیرا سونداژ داشته اند(لوله کوچک و انعطاف پذیری که جهت تخلیه ادرار از مثانه وارد بدن می شود)
- اورتریت یا وجود التهاب در مجرای ادرار که احتمالا به دلیل عفونت به وجود آمده است.
- بزرگ شدن غده پروستات
علائم تنگی مجرای ادرار
تنگی مجرای ادرار می تواند علائم خفیف تا شدید را در افراد با سوابق پزشکی متفاوت ایجاد کند که برخی از رایج ترین علائم تنگی مجرای به شرح زیر می باشند:
- کاهش حجم ادرار و جریان ضعیف آن
- احساس تکرر ادرار و ماندن آن در مثانه
- شروع و توقف تکراری در جریان ادرار
- درد و سوزش ادرار
- بی اختیاری ادرار
- درد ناحیه لگن و پایین شکم
- ترشح از مجرای ادرار
- ورم در ناحیه آلت تناسلی و احساس درد
- وجود خون در مایع منی
- وجود خون در ادرار
- رنگ تیره ادرار
- ناتوانی در ادرارکردن که عارضه ای بسیار جدی است و نیاز به فوریت های پزشکی دارد.
تشخیص تنگی مجرای ادرار
تشخیص تنگی مجرای ادرار توسط بهترین متخصص اورولوژی در تهران می تواند به روش های مختلفی صورت گیرد که برخی از آن ها به شرح زیر می باشند:
- بررسی کامل علائم و سوابق پزشکی
علائمی که دارید را به پزشک شرح دهید. هم چنین ممکن است پزشک شما برخی از ریسک فاکتورهای تنگی مجرای ادرار را از شما سوال کند تا ببیند شاملتان می شود یا خیر.
- انجام معاینات فیزیکی
پزشک شما با معاینه آلت تناسلی و مشاهده قرمزی یا ترشحات مجرای ادرار می تواند متوجه شود که آیا یک یا چند ناحیه نیز سفت شده اند یا خیر.
- انجام آزمایشات
انجام آزمایشات به منظور ذیل صورت می گیرد:
- آزمایش ادرار برای تشخیص خون یا عفونت در ادرار
- اندازه گیری میزان جریان ادرار
- سیستوسکوپی ( در این روش یک لوله کوچک با دوربین وارد مثانه و مجرای ادرار شده تا تنگی مجرای ادرار به طور مستقیم تشخیص داده شود)
- مقیاس دهانه مجرای ادرار
- آزمایش سوزاک یا کلامیدیا
درمان تنگی مجرای ادرار
درمان این عارضه بنا به شدت آن متفاوت می باشد و برخی از رایج ترین روش های درمانی آن در زیر اشاره شده است:
درمان غیرتهاجمی
روش اول بازکردن و گشاد کردن مجرای ادرار می باشد که یک عل سرپایی بوده و نیازی به بستری شدن بیمار در بیمارستان نیست. پزشک با عبور یک سیم بسیار ظریف و کوچک از مجرای ادرار و مثانه اقدام به گشاد کردن آن می کند. به مرور زمان ضخامت این سیم افزایش داده می شود. در این روش تحریک مثانه و عفونت مجاری ادراری ممکن است وجود داشته باشد.
روش دیگر استفاده از کاتتر به صورت دائمی می باشد که در موارد شدیدتر از این روش استفاده می شود. در این روش تحریک مثانه و عفونت مجاری ادراری ممکن است وجود داشته باشد.
عمل جراحی
اورتروپلاستی یک روش جراحی برای باز کردن مجاری ادراری در موارد بسیار شدید می باشد. این روش می تواند شامل برداشتن بافت آسیب دیده و بازسازی مجرای ادرای می باشد.
انحراف جریان ادرار
انحراف کامل ادرار در موارد شدیدتر اتفاق می افتد. در این جراحی جریان ادرار به طور دائم به یک سوراخ در شکم تغییر داده می شود. این روش در مواردی استفاده می شود که در آن مثانه به شدت آسیب دیده باشد و یا نیاز به برداشتن وجود داشته باشد.
تنگی مجرای ادرار در زنان
اگرچه تنگی مجرای ادرار بیشتر در مردان شایع است اما در بانوان نیز این عارضه به چشم می خورد و معمولا با علائمی چون خون در ادرار ، تکرر ادرار ، اسپری شدن ادرار و درد در ناحیه پایین شکم همراه است. تنگی مجرای ادرار در زنان نیز با روش های ذکر شده قابل تشخیص و درمان می باشند و لازم است بانوانی که دچار این عارضه هستند برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنند .
کلام آخر
در برخی موارد تنگی مجرای ادرار پس از درمان نتیجه رضایت بخش و خوبی دارد و اگر تنگی حاصل از بافت اسکار باشد نیاز به درمان های بعدی وجود دارد. اما در مواردی که تنگی ادرار سبب احتباس ادرار و ناتوانی در دفع ادرار شود یک وضعیت خطرناک بوده و باید فورا به پزشک مراجعه شود.
