ازوتمی نوعی بیماری شایع در بین افراد مسن و افرادی است که در بیمارستان بستری می‌شوند. از عللی که سبب بروز این بیماری می شوند می توان به آسیب کلیه ها بر اثر انواع بیماری های کلیوی یا مصرف داروها اشاره کرد. این موارد سبب می شوند تا کلیه ها نتوانند به درستی مواد زاید و نیتروژن دار را از بدن دفع کنند.
ازوتمی چیست؟
ازوتمی به معنای نیتروژن در جریان خون است و به نوعی بیماری کلیوی گفته می شود که می تواند با افزایش ترکیبات نیتروژن دار در خون و یا اوره و کراتینین رخ دهد. این امر می تواند سبب آسیب به کلیه ها و سای بیماری های کلیوی دیگر نیز شود. برخی اوقات، به این بیماری اورمی نیز گفته می شود که به معنای ادرار در جریان خون است. البته باید این نکته ذکر شود که این دو بیماری یکسان نیستند و بیماری ازوتمی می تواند سبب بروز بیماری ازوتمی شود.
انواع ازوتمی
این بیماری کلیوی سه نوع مختلف دارد که یک سری تفاوت ها و یک سری ویژگی های مشترک دارند. در ادامه به بررسی انواع ازوتمی می پردازیم :
نوع اول : ازوتمی پیش کلیوی
این نوع از بیماری ازوتمی به خطر وجود مقدار زیاد ترکیبات نیتروژن‌دار در جریان خون ناشی از جریان محدود خون به کلیه‌ها صورت می گیرد، مشخص می‌شود. فشار خون پایین و عملکرد نامنظم پمپاژ قلب نیز در بروز این مشکل نقش دارند.
نوع دوم : ازوتمی کلیوی اولیه
نوع دوم ازوتمی که در کلیه دها رخ می دهد، می تواند با افزایش سطح ترکیبات غنی از نیتروژن در خون ایجاد شود که بر اثر آسیب دیدگی کلیه هاست. ازوتمی کلیوی اولیه در نتیجه بیماری هایی همچون پیلونفریت و دیابت است که بر اثر مصرف داروهایی همچون جنیتومایسین، میتومایسین و یا سیسپلاتین ایجاد می شود.
نوع سوم : ازوتمی پس کلیوی
در نوع ازوتمی پس کلیوی، مسیرهای داخل کلیه که مسدود شده اند، می توانند سبب افزایش سطح ترکیبات غنی نیتروژن در خون شوند. این انسداد می تواند در مثانه، مجرای ادرار و حتی حالب ها اتفاق بیفتد. ازوتمی پس کلیوی می تواند ناشی از بزرگ شدن غده پروستات در مردان و یا متورم شدن آن ها شود.
هر سه نوع ازوتمی می توانند سبب افزایش سطح اوره خون شوند که بسیار خطرناک می باشد. همچنین سبب افزایش ترکیبات دیگر در ادرار می شوند.
علل ابتلا به ازوتمی
مهم ترین وظیفه کلیه ها، تصفیه خون است که برای بدن ضروری است تا مواد زائد از بدن دفع و حذف شوند و سبب حفظ الکترولیت ها در گردش خون شوند.
در صورتی که جریان خون به کلیه ها کاهش یابد، تصفیه خون نیز کاهش می یابد و موادی که باید از بدن خارج شوندف در بدن باقی می مانند و همین امر می تواند سبب مسمومیت افراد شود.
با تجمع ترکیبات نیتروژن دار همچون اوره و کراتینین، ازوتمی ایجاد می شود که به طور قابل توجهی عملکرد بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. با بروز هر نوع اختلالی، جریان خون در کلیه ها تضعیف می شود. این ضعیف شدن کلیه ها می تواند سبب عدم کارکرد درست قلب برای انجام فعالیت ها، کمبود آب و از دست دادن خون به مقدار زیاد می شوند.
در حالت کلی، علل ابتلا به ازوتمی به شرح زیر است :
- به وجود آمدن هر نوع اختلال در گردش خون در کلیه ها
- کاهش حجم شریانی ناشی از سپسیس یا گندخونی
- کاهش پرفیوژن به دلیل کاهش گردش حجم خون
- کاهش مقاومت عروق سیستمیک
- سندرم کبدی
- ضعف عملکرد شریان‌های کلیوی
- نارسایی کلیه
- آسیب به گلومرول‌ها، لوله‌ها و مویرگ‌ها
- انسداد دوطرفه حالب با تومور یا سنگ
- مثانه نوروژنیک
- گرفتگی عروق به دلیل افزایش فعالیت غده پروستات یا آدنوکارسینوما
علائم و نشانه های ازوتمی
ازوتمی از جمله بیماری هایی است که به صورت تدریجی پیشرفت کرده و بسته به میزان آسیب دیدگی نواحی و سیستم های خاص بدن، می تواند سبب افزوده شدن سطح ترکیبات نیتروژن در گردش خون شود. از علائم و نشانه های ازوتمی می توان به مخوغارد زیر اغشاره کرد
- احساس تشنگی و خشکی پوست و غشاهای مخاطی
- کاهش حجم در ادرار و یا حتی عدم دفع ادرار ( آنوری)
- پیشزفت در متورم شدن بافت های نرم
- افزایش ضربان قلب
- کاهش فشار خون
- هماتوم و خونریزی های مختلف دیگر
در مراحل اولیه این بیماری، بیماران دچار خستگی، ضعف و کاهش اشتها می شوند. در واق5ع در این مرحله است که کمبود آهن و اریتروپویتین و همچنین کمبود آنمی تشخیص داده می شوند.
با گذشت زمان، ضعف عمومی و خواب آلودگی بیشتر می‌شود و بیمار انسفالوپاتی اورمیک، ضعف عضلانی همراه با تشنج، خارش پوست، پارستزی و خونریزی را تجربه می‌کند.
همچنین، احتمال بروز نقرس کاذب نیز وجود دارد و علائم به سرعت یا به تدریج شدت می‌یابند.
سوء هاضمه (استفراغ، اسهال، کاهش اشتها)، التهاب لثه، کیلیت، رنگ پریدگی و زردی صورت، و خشکی پوست از جمله علائم شدید و درمان‌ناپذیر ازوتمی هستند.
در بیماران، فشار خون به شدت افزایش یافته، و کاردیومگالی، رژینوپاتی و نارسایی احتقانی قلب نیز مشاهده می‌شود.
سیستم اسکلتی نیز تحت تأثیر ازوتمی قرار می‌گیرد و پوکی استخوان و استئومالاسی را ایجاد می‌کند. همچنین، علائم عصبی همراه با میوپاتی و انسفالوپاتی نیز ظاهر می‌شود.
روش های تشخیص و درمان ازوتمی
برای درمان ازوتمی نیاز است که تشخیص آن به موقع صورت گیرد. برای این امر بهتر است به یکی از بهترین متخصصین اورولوژی مراجعه نمایید.
تشخیص ازوتمی از طریق آزمایشات آزمایشگاهی مانند آزمایش ادرار و خون و تشخیص نسبت کراتینین و نیتروژن اوره صورت می‌گیرد.
درمان ازوتمی شامل روش‌ها و رویکردهای زیر است:
- درمان علائم برای کاهش علائم بیماری.
- همودیالیز، که به معنای تصفیه خون و دفع مواد سمی از بدن است.
- شناسایی و درمان علل محلی.
- تثبیت فشار خون.
- بهبود عملکرد قلب و عروق.
ازوتمی به دلیل اختلال در عملکرد سیستم کلیوی ایجاد می‌شود. به علت عملکرد نادرست و ناپایدار کلیه‌ها، ترکیبات نیتروژن در خون تجمع می‌یابند و با گذر زمان افزایش می‌یابند.
برای اهداف پیشگیرانه، باید یک رژیم غذایی مناسب را انتخاب و رعایت کنید. همچنین، حفظ برنامه روزانه خواب و استراحت ضروری است و باید به آن توجه ویژه‌ای شود.
نکته مهم این است که بدن را بتوجه داشته باشید که بدن را بیش از حد خنک نکنید، زیرا کلیه‌ها، به خصوص در حالت ناسالم، حساس به سرما هستند و به همین دلیل درمان نمی‌پیشرود و شرایط حتی بدتر می‌شود.
همچنین، باید از انجام هر گونه فعالیت بدنی شدید خودداری کرد. در صورت مشکوک بودن به ازوتمی، باید به زودی با پزشک مشورت کنید تا تشخیص داده شود و درمان مناسب انتخاب شود.
